بحران مهاجرت نخبگان و در واقع نیروی انسانی متخصص و ضعف جدی در زیرساخت‌های هوش ابری امروز به یکی از بزرگ‌ترین تهدیدهای آینده فناوری در ایران تبدیل شده است. یوسف محمدپور، رئیس کمیسیون سلامت دیجیتال اتاق بازرگانی، در حاشیه نمایشگاه الکامپ مهر ۱۴۰۴ هشدار داد که اگر همین حالا برای این مشکلات فکری نشود، سرنوشت فناوری‌های نوین هم مانند بسیاری از تکنولوژی‌های قبلی، چیزی جز «تحمیل» نخواهد بود.
هزینه تحمیل فناوری: از ریال به دلار
محمدپور با اشاره به پدیده «صادرات نخبه» توضیح داد که در دهه گذشته، به جای صدور دانش نخبگان، خودِ نخبگان کشور را ترک کرده‌اند. نتیجه این روند، وابستگی بیشتر ایران به همان متخصصان مهاجر است؛ خدماتی که باید با دلار خریداری شود. به گفته او، این یعنی «حرف مشترک ما دیگر ریال نیست، بلکه شبکه دلار است».
از نگاه او، ایران با جمعیتی ۸۵ میلیونی و منابع گسترده، نمی‌تواند تنها مصرف‌کننده کوچک‌ترین فناوری‌ها و دیوایس‌ها باقی بماند. چنین شرایطی چیزی جز «استعمار فناورانه» نیست؛ استعماری که هم هزینه مضاعف دارد و هم فرصت‌های توسعه را از بین می‌برد.
عقب‌ماندگی زیرساخت و ضرورت آموزش مدیران
یکی از مشکلات جدی کشور، استفاده از پلتفرم‌ها و نرم‌افزارهایی است که ۳۰ سال قدمت دارند. محمدپور این وضعیت را به «زخمی» تشبیه کرد که فقط جلوی خونریزی‌اش را گرفته‌ایم، بدون آنکه درمان شود. او تأکید کرد برای جلوگیری از بحران دلاری و فناورانه، مدیران ارشد و لایه‌های حاکمیتی باید آموزش ببینند و با فناوری‌های نوین مانند بلاک چین و هوش ابری آشنا شوند.
تعامل با رگولاتور برای جلوگیری از مهاجرت نخبگان
محمدپور معتقد است بخش خصوصی همیشه جلوتر از رگولاتور حرکت کرده است. او راهکار را تعامل سازنده می‌داند تا شرایطی ایجاد شود که نخبگان داخلی در کشور بمانند و به جای مهاجرت، دانش خود را صادر کنند. او مثال زد که در آمریکا، قوانین مشخصی مانند HIPAA اجازه می‌دهد داده‌های سلامت در بستر بلاکچین با امنیت بالا به اشتراک گذاشته شود، در حالی‌که در ایران چنین بسترهایی وجود ندارد.
موازی‌کاری؛ قاتل نوآوری در استارتاپ‌ها
یکی از دغدغه‌های اصلی کمیسیون سلامت دیجیتال، جلوگیری از موازی‌کاری است. به گفته محمدپور، بیش از ۱۰۰ شرکت روی یک API برای نسخه‌نویسی الکترونیکی کار کرده‌اند، در حالی که می‌توانستند ماژول‌های متفاوت بسازند تا در نهایت یک ERP بزرگ ملی شکل بگیرد. او تأکید می‌کند این مدیریت به معنای حذف رقابت یا ایجاد رانت نیست، بلکه هدایت انرژی به سمت نیازهای واقعی است.
ضعف R&D و دانش بیزینسی در کسب‌وکارهای نوپا
بزرگ‌ترین مشکل استارتاپ‌های سلامت دیجیتال در ایران، بی‌توجهی به تحقیق و توسعه (R&D) است. در حالی که در دنیا ۸۰ درصد هزینه‌ها صرف R&D می‌شود، در ایران تقریبا همه بودجه مستقیم به تولید اختصاص می‌یابد. به همین دلیل، بسیاری از پلتفرم‌ها پس از تولید شکست می‌خورند.
محمدپور تأکید کرد که صرفا دانش علمی کافی نیست؛ بازار رقابتی و پرریسک نیاز به مدیران بیزینسی دارد تا بتوانند کنار متخصصان علمی، مسیر رشد را هموار کنند.
راهکار: میکروسرویس‌ها و یک ERP ملی
او پیشنهاد داد که به جای تکرار و هدررفت منابع، شرکت‌ها روی ساخت میکروسرویس‌های تخصصی کار کنند. تصور کنید ۴۰ شرکت، ۴۰ میکروسرویس متفاوت تولید کنند که بدون نیاز به تبادل سورس کد، یکدیگر را فراخوانی کنند. در این حالت، یک فرانت یکپارچه شکل می‌گیرد و کشور صاحب یک ERP بزرگ خواهد شد.
برای مشاهده گفتگوهای بیشتر اینجا کلیک کنید.
سخن پایانی: امید به خودکفایی در هوش مصنوعی
محمدپور در پایان ابراز امیدواری کرد که ایران در حوزه هوش مصنوعی و فناوری‌های مشابه، گرفتار «تحمیل» نشود. او تأکید کرد اگر امروز برای این حوزه‌ها سرمایه‌گذاری شود، کشور می‌تواند به حداقل سطح خودکفایی برسد و فرصت‌های بزرگی برای جوانان ایجاد کند.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟