نمایشگاه بینالمللی الکامپ ۱۴۰۴، در بیستوهشتمین دوره خود میزبان گفتگویی مهم با علیجاه شهربانویی، مشاور و مدرس بازاریابی و برندینگ، بود. موضوع این گفتگو، هوش مصنوعی در مارکتینگ و تأثیر آن بر کسبوکارهای ایرانی بود. شهربانویی در عین تأکید بر ظرفیتهای بینظیر این فناوری، هشدار داد که ورود شتابزده و بدون زیرساخت مناسب میتواند به فراد (کلاهبرداری و سوءاستفاده) و حتی انحصار بازار منجر شود.
تحول مشاوره استراتژیک با هوش مصنوعی در مارکتینگ
شهربانویی در سخنرانی خود توضیح داد که یکی از بزرگترین مشکلات مشاوران همواره حجم بالای دادههای نامنظم در سازمانها بوده است. برخلاف تصور عمومی، کمبود داده مسئله اصلی نیست؛ بلکه دادههای شلخته باعث میشوند مشاوران هفتهها یا حتی ماهها برای درک وضعیت فعلی سازمان وقت بگذارند.
اینجاست که هوش مصنوعی در مارکتینگ به عنوان یک دستیار قدرتمند وارد میدان میشود. این فناوری میتواند دادههای پراکنده را سامان دهد، تصویر کلی (Big Picture) ارائه دهد و بینش (Insight) لازم را در مدت زمان کوتاهتری در اختیار مشاوران قرار دهد.
کاهش هزینه و دسترسپذیری مشاوره
یکی دیگر از مزیتهای کلیدی هوش مصنوعی در مارکتینگ کاهش هزینههای مشاوره است. در گذشته، تحلیل دادهها و ارائه راهکارها به ویژه برای کسبوکارهای کوچک بسیار پرهزینه بود. اما امروز، مشاوران میتوانند با کمک ابزارهای هوش مصنوعی، راهکارهای مقرونبهصرفهتری ارائه کنند.
به این ترتیب، کسبوکارهای کوچک و متوسط نیز میتوانند از خدمات مشاوره استراتژیک بهرهمند شوند؛ خدمتی که پیشتر تنها برای سازمانهای بزرگ در دسترس بود.
شرط موفقیت: نظم دادهها و نقش CRM
شهربانویی تأکید میکند که هوش مصنوعی در مارکتینگ بدون وجود دادههای منظم، کارایی چندانی ندارد. ابزارهایی مانند CRM و ERP بستر اصلی برای ساماندهی دادههای مشتریان، نمایندگان فروش، شرکا و پرسنل هستند.
در حالی که سازمانهای بزرگ جهانی سالهاست با سیستمهایی مثل Salesforce دادههای خود را ساختارمند کردهاند، بسیاری از کسبوکارهای ایرانی هنوز در مرحله ابتدایی هستند. بدون چنین نظم دادهای، انتظار گرفتن خروجی دقیق از هوش مصنوعی انتظاری غیرواقعبینانه است.
فاصله ایران با جهان توسعهیافته
جهان توسعهیافته طی سالها مسیر گامبهگام استقرار داده را طی کرده است. حالا که نوبت به استفاده از هوش مصنوعی در مارکتینگ رسیده، آنها میتوانند به سرعت دادههای خود را همگامسازی کنند و خروجی ارزشمند بگیرند.
در مقابل، در ایران دادهها اغلب شلختهاند و همین مسئله زمینه بروز فراد و دستکاری نتایج را فراهم میکند. شهربانویی هشدار میدهد که اگر بدون زیرساخت دادهای منظم وارد موج استفاده از هوش مصنوعی شویم، خطر سوءاستفاده، عددسازی و حتی گمراه کردن مشتریان افزایش مییابد.
حباب هوش مصنوعی و خطر فراد
به گفته شهربانویی، جهان امروز درگیر حباب هوش مصنوعی است؛ شبیه به حباب داتکام در دهه ۲۰۰۰. این تبوتاب و عجله در استفاده از فناوری جدید، در بسیاری از موارد به فراد منجر میشود.
او سه حوزه اصلی فراد را در استفاده از هوش مصنوعی در مارکتینگ برمیشمرد:
- تولید محتوا با AI که ممکن است بدون اصالت یا با دادههای ساختگی باشد.
- SEO و بهینهسازی موتورهای جستجو که میتواند با دستکاریهای غیراخلاقی منحرف شود.
- استراتژیهای بازاریابی که برخی افراد بدون تجربه واقعی و صرفاً با خروجی ابزارها ارائه میدهند.
بلوغ سازمانی و خطر انحصار
بازار مشاوره در ایران تجربه تلخی از اشباع و حضور افراد غیرمتخصص دارد. حالا اگر همان روند در هوش مصنوعی در مارکتینگ تکرار شود، شرکتهای کوچک آسیب خواهند دید و تنها تیمهای بزرگ باقی میمانند.
این موضوع میتواند به انحصار بازار منجر شود، جایی که فقط چند تیم بزرگ با دسترسی به دادههای ساختارمند و ابزارهای قوی باقی بمانند و رقابت سالم از بین برود.
توصیه به مدیران: هوش مصنوعی بهعنوان همفکر، نه جایگزین
شهربانویی به مدیران عامل توصیه میکند که هوش مصنوعی در مارکتینگ را به چشم یک همفکر یا ممیز ببینند، نه جایگزین مشاور انسانی.
دو توصیه کلیدی او برای مدیران:
- از آموزشهای پایهای شروع کنید. نیازی به هزینههای سنگین برای یادگیری اولیه نیست.
- از هوش مصنوعی برای ایجاد فرضیه و پرسش استفاده کنید. این کار به شما کمک میکند تا حرف مشاور انسانی را بهتر بسنجید.
جمعبندی: روز آزمون و خطا نیست
در پایان، شهربانویی با تأکید بر شرایط سخت تحریمها هشدار داد:
«امروز روز آزمون و خطا نیست. ریسک نکنیم. با دانش و بهرهور جلو برویم.»
پیام او روشن است: هوش مصنوعی در مارکتینگ فرصتی بینظیر برای تحول کسبوکارهاست، اما تنها در صورتی که با زیرساخت مناسب، فرهنگ دادهمحور و رعایت اصول اخلاقی به کار گرفته شود. در غیر این صورت، این فرصت میتواند به تهدیدی بزرگ تبدیل شود.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟